Μετάφραση και επιμέλεια στα Ελληνικά από → The European Times: Σωτήριος Πλαγιανός, Κοινωνιολόγος
Σε μια αιφνιδιαστική κίνηση, η Επιτροπή Βιοηθικής του Συμβουλίου της Ευρώπης προώθησε προς τα πάνω στο ανώτατο όργανο λήψης αποφάσεων του Συμβουλίου της Ευρώπης την καυτή πατάτα του πιθανού νέου νομικού μέσου για τη χρήση μέτρων καταναγκασμού στην ψυχιατρική, που είχε συντάξει η επιτροπή, προκειμένου αυτό να λάβει την απόφαση σχετικά. Η ίδια η Επιτροπή δεν έδωσε στο έγγραφο πράσινη σφραγίδα, δηλαδή εγγύηση για το κατά πόσο αυτό είναι αναγκαίο και για το κατά πόσο αυτό συμμορφώνεται με τα διεθνή ανθρώπινα δικαιώματα. Αντίθετα, η Επιτροπή Βιοηθικής αποφάσισε με ψηφοφορία να το παρουσιάσει στην Επιτροπή Υπουργών. Αυτό έγινε χωρίς τελική συζήτηση πάνω στην οποία θα βασιζόταν η ψηφοφορία.
Η Επιτροπή Βιοηθικής είχε αρχίσει να προετοιμάζει αυτό το πιθανό νέο νομικό εργαλείο, το οποίο τεχνικά είναι ένα συμπληρωματικό Πρωτόκολλο επί της Βιοϊατρικής Σύμβασης (Σύμβαση του Οβιέδο), το 2011. Έκτοτε, η Επιτροπή εργάστηκε πάνω σε αυτό σε κάθε συνεδρίασή της κατά την τελευταία δεκαετία.
Το κείμενο προοριζόταν αρχικά να ολοκληρωθεί το 2013, αλλά σύντομα διαπιστώθηκε ότι υπήρχαν σημαντικές νομικές επιπλοκές που σχετίζονται με αυτό, καθώς έρχεται σε αντίθεση με μια διεθνή σύμβαση για τα ανθρώπινα δικαιώματα που επικυρώθηκε από 46 από τα 47 κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ωστόσο, η Επιτροπή προχώρησε ενώ άνοιξε τις πόρτες της σε διάφορους ενδιαφερόμενους φορείς προκειμένου να εκφράσουν τις απόψεις τους.
Δέχτηκε δεκάδες ειδικευμένων φορέων σε μια δημόσια διαβούλευση, όπως ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA), ο μηχανισμός των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα και μια σειρά από διεθνείς οργανισμούς ατόμων με ψυχοκοινωνικές αναπηρίες. Η Επιτροπή άκουσε και επέτρεψε στα ενδιαφερόμενα μέρη να παρευρεθούν στις συνεδριάσεις της και ανάρτησε επιλεγμένες πληροφορίες για τις εργασίες στον ιστότοπό της. Αλλά η γενική της γραμμή δεν άλλαξε. Αυτό συνεχίστηκε μέχρι τον Ιούνιο του 2021, οπότε είχε προγραμματιστεί η τελική συζήτηση και ψηφοφορία.
Το εκτελεστικό όργανο της Επιτροπής, που ονομάζεται Προεδρείο, συνέστησε ωστόσο πριν από τη συνεδρίαση της Επιτροπής τον Ιούνιο, να «αναβληθεί η ψηφοφορία επί του σχεδίου πρόσθετου πρωτοκόλλου για τη 19η συνεδρίαση της ολομέλειας της Επιτροπής (Νοέμβριος 2021)». Στα 47 μέλη της Επιτροπής παρουσιάστηκε αυτή η σύσταση από το Προεδρείο της και χωρίς καμία συζήτηση κλήθηκαν να ψηφίσουν για την αναβολή. 23 ψήφισαν υπέρ, ενώ ένας αριθμός απείχε ή καταψήφισε, το αποτέλεσμα ήταν η ψηφοφορία να αναβληθεί. Η τελική εκτενής αναθεώρηση και συζήτηση πριν από την ψηφοφορία για την εγκυρότητα του κειμένου, αναμενόταν επομένως να πραγματοποιηθεί στη συνεδρίαση της 2ας Νοεμβρίου.
Μετά τη συνεδρίαση του Ιουνίου, η Γραμματέας της Επιτροπής Βιοηθικής, κα Laurence Lwoff παρουσίασε την απόφαση για αναβολή της ψηφοφορίας στο άμεσο ανώτερο όργανό της, τη Διευθύνουσα Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Αναφέρθηκε λεπτομερώς στην κατάσταση των εργασιών που σχετίζονται με το καταρτισμένο Πρωτόκολλο. Εν προκειμένω, σημείωσε την απόφαση της Επιτροπής Βιοηθικής να αναβάλει την ψηφοφορία για το συνταχθέν Πρωτόκολλο για την επόμενη συνεδρίασή της το Νοέμβριο.
Η Διευθύνουσα Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ενημερώθηκε επίσης ότι η συμβουλευτική γνώμη που ζητήθηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για νομικά ζητήματα που αφορούν την ερμηνεία ορισμένων διατάξεων της Σύμβασης για τη Βιοϊατρική (γνωστής και ως Σύμβασης του Οβιέδο) ήταν ακόμη σε εκκρεμότητα.
Αυτό το αίτημα εκ μέρους της Επιτροπής για συμβουλευτική γνώμη «θα μπορούσε να αφορά την ερμηνεία ορισμένων διατάξεων της Σύμβασης του Οβιέδο, ιδίως όσον αφορά την ακούσια μεταχείριση (άρθρο 7 της σύμβασης του Οβιέδο) και τις προϋποθέσεις για την εφαρμογή πιθανών περιορισμών στην άσκηση των δικαιωμάτων και τις διατάξεις προστασίας που περιέχονται σε αυτή τη Σύμβαση (άρθρο 26).»
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο είναι το δικαστικό όργανο που επιβλέπει και επιβάλλει την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (ΕΣΔΑ). Τη Σύμβαση που αποτελεί το κείμενο αναφοράς και την πηγή της Σύμβασης για τη Βιοϊατρική, και ιδιαίτερα του Άρθρου 5, παράγραφος 1 εδάφιο (ε) της ΕΣΔΑ στο οποίο βασίζεται το Άρθρο 7 της Σύμβασης του Οβιέδο.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εξέδωσε τελική απόφαση τον Σεπτέμβριο ότι δεν θα δεχόταν το αίτημα για συμβουλευτική γνώμη που υποβλήθηκε από την Επιτροπή Βιοηθικής επειδή τα ερωτήματα που τέθηκαν δεν εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του Δικαστηρίου. Η Επιτροπή Βιοηθικής μετά από αυτήν την απόρριψη είναι πλέον ολομόναχη στη θέση της να υπερασπίζεται την ανάγκη για ένα νέο νομικό μέσο για τη χρήση καταναγκαστικών μέτρων στην ψυχιατρική. Μια θέση που ο μηχανισμός των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα έχει δηλώσει ξεκάθαρα ότι παραβιάζει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (CRPD).
«Ο ακούσιος εγκλεισμός ατόμων με αναπηρία για λόγους υγειονομικής περίθαλψης έρχεται σε αντίθεση με την απόλυτη απαγόρευση στέρησης της ελευθερίας λόγω αναπηρίας, βλάβης ή μειονεξίας (άρθρο 14 παράγραφος 1 εδάφιο β) και την αρχή της ελεύθερης και ενημερωμένης συναίνεσης του ενδιαφερόμενου για υγειονομική περίθαλψη (άρθρο 25).» Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, Δήλωση προς την Επιτροπή Βιοηθικής του Συμβουλίου της Ευρώπης, που δημοσιεύτηκε στο DH-BIO/INF (2015) 20 |
Στη συνεδρίαση της Επιτροπής Βιοηθικής της 2ας Νοεμβρίου αυτή η πληροφορία δε δόθηκε στα μέλη της. Απλώς δόθηκαν στα μέλη οδηγίες για την ψηφοφορία και τη διαδικασία της. Ως στόχος της ψηφοφορίας ορίστηκε η απόφαση εάν η επιτροπή έπρεπε να «υποβάλει το σχέδιο πρόσθετου πρωτοκόλλου στην Επιτροπή Υπουργών προκειμένου εκείνη να αποφασίσει γι’ αυτό».
Οι παρευρισκόμενες αντιπροσωπείες και οι άλλοι συμμετέχοντες δεν είχαν την ευκαιρία να μιλήσουν ή να συζητήσουν το συντεταγμένο πρωτόκολλο πριν από την ψηφοφορία, η πρόθεση ήταν ξεκάθαρα να μην υπάρξει συζήτηση πριν από την ψηφοφορία. Οι συμμετέχοντες περιελάμβαναν εκπροσώπους σημαντικών ενδιαφερομένων, όπως το European Disability Forum (Ευρωπαϊκό Φόρουμ για την Αναπηρία), την Mental Health Europe (Ψυχική Υγεία στην Ευρώπη) και το European Network for (Ex-)Users and Survivors of Psychiatry (Ευρωπαϊκό Δίκτυο για (Πρώην) Χρήστες και Επιζώντες της Ψυχιατρικής). Η ψηφοφορία αφορούσε εξ ολοκλήρου το ερώτημα εάν το πρωτόκολλο το οποίο είχε συνταχθεί έπρεπε να δοθεί στην Επιτροπή Υπουργών.
Το μέλος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης κα Reina de Bruijn-Wezeman, η οποία υπήρξε εισηγήτρια της Κοινοβουλευτικής Έκθεσης «Κατάργηση του καταναγκασμού στην ψυχική υγεία: η ανάγκη για μια προσέγγιση βασισμένη στα ανθρώπινα δικαιώματα» για λογαριασμό της Επιτροπής της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης για τις Κοινωνικές Υποθέσεις, την Υγεία και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, ζήτησε και της επετράπη να κάνει μια δήλωση, ιδίως ενόψει της τεχνογνωσίας της. Η έκθεση στην οποία ήταν εισηγήτρια είχε ως αποτέλεσμα μια Σύσταση της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης και ένα Ψήφισμα, που αφορούσε ειδικά το θέμα στο οποίο αναφερόταν το συνταχθέν Πρωτόκολλο.
Η κ. Reina de Bruijn-Wezeman υπενθύμισε στα μέλη της Επιτροπής Βιοηθικής, που επρόκειτο να ψηφίσουν για την παρουσίαση του εκπονηθέντος Πρωτοκόλλου στην Επιτροπή Υπουργών, το ασυμβίβαστο του Πρωτοκόλλου με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία και γενικά την ασυμβατότητά του με την έννοια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Στη συνέχεια διενεργήθηκε η ψηφοφορία, η οποία είναι αξιοσημείωτο ότι αντιμετώπισε σημαντικό αριθμό τεχνικών προβλημάτων, τουλάχιστον ένα από τα μέλη της επιτροπής δήλωσε ότι μπόρεσε να ψηφίσει δύο φορές, ορισμένα μέλη δήλωσαν ότι η ψήφος τους δεν καταμετρήθηκε από το σύστημα και ορισμένα άλλα ότι το σύστημα δεν τους αναγνώριζε ως έχοντες δικαίωμα ψήφου. Από τα 47 μέλη της Επιτροπής μόνο τα 20 μπόρεσαν να ψηφίσουν μέσω του ηλεκτρονικού συστήματος, τα υπόλοιπα χρειάστηκε να ψηφίσουν στέλνοντας email στη Γραμματεία. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν ότι η απόφαση εγκρίθηκε με 28 υπέρ, 7 αποχές και 1 κατά.
Μετά την ψηφοφορία, η Φινλανδία, η Ελβετία, η Δανία και το Βέλγιο έκαναν δηλώσεις εξηγώντας ότι η ψήφος τους αφορούσε αποκλειστικά τη διαδικαστική απόφαση για τη διαβίβαση του σχεδίου στην Επιτροπή Υπουργών και δεν ανέφεραν τη θέση της χώρας τους σχετικά με το περιεχόμενο του σχεδίου πρωτοκόλλου.
Η Φινλανδία υπέβαλε πρόταση για μελλοντικές Συστάσεις σχετικά με την κατάργηση του καταναγκασμού στην ψυχιατρική.
Η κ. Reina de Bruijn-Wezeman εξεπλάγη από το γεγονός ότι ορισμένες χώρες δήλωσαν ότι αυτή ήταν απλώς μια διαδικαστική ψηφοφορία. Δήλωσε στους European Times, «Το βλέπω διαφορετικά, η Επιτροπή Βιοηθικής είναι υπεύθυνη για τις συμβουλές της προς την Επιτροπή Υπουργών. Είναι υπεύθυνοι για αυτό που ψήφισαν. Είναι πολύ ανεύθυνο να ειπωθεί ότι πρόκειται μόνο για διαδικαστική ψηφοφορία και το ζήτημα είναι πλέον πολιτικό και η Επιτροπή Υπουργών πρέπει να αποφασίσει επί του πρόσθετου Πρωτοκόλλου».
Μια άποψη που συμμερίζονται και άλλοι συμμετέχοντες μεταξύ των οργανώσεων ατόμων με ψυχοκοινωνικές αναπηρίες.
Η Γραμματέας της Επιτροπής Βιοηθικής αρνήθηκε εκ μέρους της Επιτροπής να κάνει οποιαδήποτε δήλωση σχετικά με τη συνεδρίαση, παραπέμποντας στις επίσημες αποφάσεις της Επιτροπής, που θα διαμορφωθούν στο τέλος της συνεδρίασης και στη συνέχεια θα δημοσιευθούν.
Ημερομηνία δημοσίευσης: 07.11.2021
Follow us:
