The European Times News, 5 Μαΐου 2022
Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης ενέκρινε Σύσταση και Ψήφισμα για την αποϊδρυματοποίηση των ατόμων με αναπηρία. Και τα δύο παρέχουν σημαντικές κατευθυντήριες γραμμές στη διαδικασία εφαρμογής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε αυτόν τον τομέα για τα επόμενα χρόνια.
Τόσο η Σύσταση όσο και το Ψήφισμα εγκρίθηκαν με πολύ μεγάλη πλειοψηφία κατά την εαρινή σύνοδο της Συνέλευσης στα τέλη Απριλίου. Κάθε πολιτική ομάδα όπως και όλοι οι ομιλητές κατά τη διάρκεια της συζήτησης υποστήριξαν την έκθεση και τις συστάσεις της, επιβεβαιώνοντας έτσι σταθερά τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία ως μέρος της ευρωπαϊκής ατζέντας.
Η κα Reina de Bruijn-Wezeman, από την Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων, Υγείας και Βιώσιμης Ανάπτυξης της Συνέλευσης, είχε ηγηθεί της έρευνας της Συνέλευσης για το θέμα επί δύο σχεδόν χρόνια. Τώρα παρουσίαζε τα πορίσματα και τις συστάσεις της στην ολομέλεια της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης, μετά από την ομόφωνη έγκριση της επιτροπής.
Είπε στη Συνέλευση ότι «Τα άτομα με αναπηρία έχουν τα ίδια ανθρώπινα δικαιώματα με εσάς και εμένα. Έχουν το δικαίωμα να ζουν ανεξάρτητα και να λαμβάνουν κατάλληλες υπηρεσίες που βασίζονται στην κοινότητα. Αυτό ισχύει ανεξάρτητα από το πόσο εντατική υποστήριξη χρειάζεται».
Και πρόσθεσε «η αποϊδρυματοποίηση, κατά τη γνώμη μου, είναι ένα βασικό ορόσημο για την κατάργηση του καταναγκασμού στην ψυχική υγεία. Το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία στην ισότητα και την ένταξη αναγνωρίζεται πλέον σε διεθνές επίπεδο, ιδίως χάρη στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, την CRPD, που εγκρίθηκε το 2006».
Η κα Reina de Bruijn-Wezeman, ολοκληρώνοντας την εισήγησή της δήλωσε: «Καλώ το Κοινοβούλιο να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να καταργήσει σταδιακά τη νομοθεσία που επιτρέπει τον εγκλεισμό σε ίδρυμα ατόμων με αναπηρία, καθώς και τη νομοθεσία για την ψυχική υγεία που επιτρέπει τη θεραπεία χωρίς συγκατάθεση και να μην υποστηρίξει ή εγκρίνει σχέδια νομικών κειμένων που θα καθιστούσαν πιο δύσκολη την επιτυχή και ουσιαστική αποϊδρυματοποίηση και τα οποία αντιβαίνουν στο πνεύμα και το γράμμα της CRPD».
Η γνώμη της επιτροπής
Στο πλαίσιο των τακτικών διαδικασιών της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης παρουσιάστηκε η λεγόμενη Γνωμοδότηση για την έκθεση εκ μέρους μιας άλλης Κοινοβουλευτικής Επιτροπής. Η κα Liliana Tanguy από την Επιτροπή για την Ισότητα και κατά των Διακρίσεων παρουσίασε τη γνώμη της επιτροπής που εκπροσωπεί. Σημείωσε ότι «η Συνέλευση έχει επανειλημμένα επιβεβαιώσει την υποστήριξή της στον πλήρη σεβασμό των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία». Συνεχάρη την κα Bruijn-Wezeman για την έκθεσή της, για την οποία ανέφερε ότι υπογραμμίζει ξεκάθαρα τους λόγους για τους οποίους η αποϊδρυματοποίηση των ατόμων με αναπηρία πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτής της προσέγγισης.
Πρόσθεσε ότι και αυτή θέλει να συγχαρεί την εισηγήτρια «διότι η έκθεσή της υπερβαίνει τις απλές θέσεις πολιτικής. Εφιστά την προσοχή στα συγκεκριμένα μέτρα που μπορούν και πρέπει να λάβουν τα κράτη προκειμένου να διασφαλίσουν μια κατάλληλη, αποτελεσματική και βιώσιμη διαδικασία αποϊδρυματοποίησης, με πλήρη σεβασμό των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία καθώς και τις πηγές χρηματοδότησης που απαιτούνται προκειμένου αυτό να επιτευχθεί.»
Ο εγκλεισμός σε ίδρυμα ισοδυναμεί με έκθεση σε κίνδυνο
Η κα Reina de Bruijn-Wezeman κατά την παρουσίαση της έκθεσής της είχε επισημάνει ότι «η τοποθέτηση σε ιδρύματα επηρεάζει τις ζωές περισσότερων από ένα εκατομμύριο Ευρωπαίων πολιτών και αποτελεί ωμή παραβίαση των δικαιωμάτων τους όπως αυτά ορίζονται στο άρθρο 19 της CRPD, το οποίο καλεί σε μια έμπρακτη δέσμευση προς την αποϊδρυματοποίηση».
Αυτό πρέπει να το δει κανείς από την άποψη ότι τα άτομα με αναπηρία είναι μερικά από τα πιο ευάλωτα άτομα στην κοινωνία μας. Και ότι ο εγκλεισμός τους σε ιδρύματα «τους θέτει σε κίνδυνο συστημικών και ατομικών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πολλοί καταλήγουν θύματα σωματικής, ψυχικής και σεξουαλικής βίας», είπε στη Συνέλευση.
Το ότι τα διαλαμβανόμενα στην έκθεση δεν είναι κενά λόγια επιβεβαιώθηκε με έμφαση όταν ο κ. Thomas Pringle από την Ιρλανδία, ο οποίος μίλησε εξ ονόματος της Ομάδας της Ενωμένης Ευρωπαϊκής Αριστεράς, επέλεξε να δώσει μερικά παραδείγματα από την Ιρλανδία και ακόμη και την ίδια του την εκλογική περιφέρεια, όπου η σεξουαλική κακοποίηση τροφίμων ενός ιδρύματος έρχεται στο φως. Είπε στους βουλευτές από όλη την Ευρώπη ότι υπάρχει μακρά ιστορία κακοποιήσεων που αποκαλύπτονται στην Ιρλανδία τα τελευταία δέκα και πλέον χρόνια, με την κυβέρνηση να υποχρεώνεται να ζητά συγγνώμη από τους πολίτες σε τακτική βάση.
«Ήταν μόνο θέμα χρόνου να απαιτηθεί να ζητηθεί συγγνώμη από τα άτομα με αναπηρία για την παραμέληση και την κακοποίηση που έχουν υποστεί ενώ φιλοξενούνται από το κράτος», πρόσθεσε ο κ. Thomas Pringle.
Η κα Beatrice Fresko-Rolfo, μιλώντας εκ μέρους της ομάδας Συμμαχία Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη (ALDE) σημείωσε ότι τα άτομα με αναπηρία και οι οικογένειές τους συχνά βιώνουν μια σύγχυση εντός του συστήματος των ιδρυμάτων σε βάρος των πιο θεμελιωδών δικαιωμάτων τους. «Τις περισσότερες φορές εγκλείονται σε ιδρύματα ενώ θα μπορούσαν κάλλιστα να ευημερήσουν έξω από αυτά», επεσήμανε.
Είπε στη Συνέλευση ότι προσωπικά συμμερίζεται «όλα τα επιχειρήματα σχετικά με τα οφέλη που θα προκύψουν από την αποϊδρυματοποίηση, τόσο για το κράτος όσο και για τους ενδιαφερόμενους ανθρώπους και για τα κοινωνικά μας μοντέλα». Πρόσθεσε ότι «Εν ολίγοις, (μιλάμε για) μια νέα πολιτική υγείας που θα βασίζεται στην αύξηση των ανθρωπίνων και οικονομικών πόρων για την παροχή φροντίδας στα πλαίσια της πόλης».
Οι πλέον ευάλωτοι και εκτεθειμένοι σε κίνδυνο πολίτες
Ο κ. Joseph O’Reilly, μιλώντας εξ ονόματος της Ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και των Χριστιανοδημοκρατών, τόνισε ότι «το πραγματικό μέτρο αξιολόγησης μιας πολιτισμένης κοινωνίας είναι ο τρόπος με τον οποίο μεταχειρίζεται τους πλέον ευάλωτους και εκτεθειμένους σε κίνδυνο πολίτες της». Και το διευκρίνισε, όταν είπε: «Για πάρα πολύ καιρό, η απάντησή μας στα άτομα με αναπηρία ήταν ο εγκλεισμός σε ίδρυμα, το πέταγμα των κλειδιών και η κατάφωρα ανεπαρκής φροντίδα, αν όχι η κακοποίηση. Πρέπει να αποϊδρυματοποιήσουμε τα άτομα με ψυχιατρικές διαταραχές. Η ψυχιατρική θεραπεία είναι και ήταν η Σταχτοπούτα της ιατρικής».
Ο κ. Κωνσταντίνος Ευσταθίου από την Κύπρο σχολίασε περαιτέρω για την ανάγκη φροντίδας των ευάλωτων, «Για χρόνια ο εγκλεισμός σε ιδρύματα αποδείχτηκε η δικαιολογία για να μην αναλάβουμε την ευθύνη μας, ειδική ευθύνη και καθήκον φροντίδας για τους ευάλωτους». Πρόσθεσε ότι «η πρακτική του εγκλεισμού και της λήθης δεν είναι πλέον αποδεκτή. Οι συμπολίτες μας που τυχαίνει να είναι ευάλωτοι πρέπει να υποστηρίζονται και να είναι ελεύθεροι να ασκούν τα ανθρώπινα δικαιώματά τους ως θέμα αρχής, ανεξάρτητα από το κόστος ή την προσπάθεια που απαιτείται».
Η κα Heike Engelhardt από τη Γερμανία σημείωσε ότι «η κοινωνία μας στο σύνολό της καλείται να προσφέρει μορφές στέγασης χωρίς αποκλεισμούς στις οποίες ζουν μαζί οι ηλικιωμένοι και οι νέοι, όπου τα άτομα χωρίς αναπηρία και τα άτομα με ανάγκες βοήθειας ζουν μαζί ως γείτονες. Τέτοιες μορφές διαβίωσης μας φέρνουν πιο κοντά σε αυτόν τον στόχο».
«Είναι σημαντικό και σωστό η ψυχική υγεία να έχει τη θέση της εδώ στο Συμβούλιο της Ευρώπης», πρόσθεσε. «Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι συστάσεις μας σέβονται τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα της Αναπηρίας του 2006. Η Σύμβαση θεμελιώνει το ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα ισχύουν για όλους. Δεν υπάρχουν διακρίσεις. Τα άτομα με αναπηρία πρέπει να μπορούν να λαμβάνουν τις δικές τους αποφάσεις ως ενεργά μέλη της κοινωνίας. Είμαστε εδώ σήμερα για να προχωρήσουμε λίγο πιο κοντά σε αυτόν τον στόχο».
Απαιτείται αποϊδρυματοποίηση
Η κα Margreet de Boer, από την Ολλανδία, σημείωσε, «Η κίνηση προς την αποϊδρυματοποίηση των ατόμων με αναπηρία είναι τόσο αναγκαία όσο και απαραίτητη από την άποψη των υποχρεώσεων των κρατών σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπου ο εγκλεισμός σε ιδρύματα θα πρέπει να εγκαταλειφθεί. Εξακολουθεί να χρησιμοποιείται πολύ συχνά σε κάθε είδους περίθαλψη, τόσο για άτομα με σωματικές αναπηρίες όσο και για άτομα με ψυχιατρικά προβλήματα».
«Ο απώτερος στόχος της αποϊδρυματοποίησης είναι να επιτρέψει στα άτομα με αναπηρίες να ζουν συνηθισμένες ζωές σε συνηθισμένα μέρη, να ζουν ανεξάρτητα στην κοινότητά τους σε ίση βάση με τους άλλους», σημείωσε η κα Fiona O’Loughlin από την Ιρλανδία.
Στη συνέχεια έθεσε το ρητορικό ερώτημα «Τι χρειάζεται να κάνουμε για να το πετύχουμε αυτό;» Η ίδια απάντησε με τη δήλωση: «Χρειαζόμαστε μια ολοκληρωμένη ανάπτυξη της εκπαίδευσης ευαισθητοποίησης για την αναπηρία σύμφωνα με το μοντέλο αναπηρίας το οποίο ευθυγραμμίζεται με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μόνο τότε μπορούμε να αρχίσουμε να αντιμετωπίζουμε προκαταλήψεις των οποίων είμαστε φορείς χωρίς να το συνειδητοποιούμε και να βλέπουμε και να εκτιμούμε τα άτομα με αναπηρίες ως πολίτες της κοινωνίας, ικανούς να συνεισφέρουν σε αυτήν και να ζουν ανεξάρτητα».
Και χρειάζεται ευαισθητοποίηση. Ο κ. Antón Gómez-Reino από την Ισπανία εξέφρασε την πεποίθηση ότι «ζούμε σε μια δύσκολη εποχή για την ισότητα, υπάρχουν πολλές σκοτεινές δυνάμεις ακόμα και μέσα στις δημοκρατίες μας, οι οποίες βάζουν στο τραπέζι συζητήσεις που βασίζονται σε προκαταλήψεις. Και αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που πρέπει επίσης να ενδυναμώσουμε τη δέσμευσή μας για την υπεράσπιση των ατόμων με αναπηρίες».
Σε ευθυγράμμιση με άλλους ομιλητές, συνέχισε, «Δεν είναι αποδεκτό ότι η απάντηση στους πολίτες μας με αναπηρία είναι ο εγκλεισμός χωρίς εναλλακτική λύση, η λήθη που αυτός συνεπάγεται και η παραβίαση και απουσία δικαιωμάτων». Επισήμανε ότι, «πρέπει να υπερβούμε τα απλά, παθολογικά οράματα διαχωρισμού τα οποία κάποιοι εξακολουθούν να υπερασπίζονται, καθώς και εκείνα τα μοντέλα που λύνουν το πρόβλημα αποκλειστικά και μόνο με στέρηση της ελευθερίας. Αυτές οι καταστάσεις απαιτούν μεγαλύτερη ευαισθησία και, κυρίως, μεγαλύτερη δέσμευση από τους νομοθέτες και το κοινό».
Μακροπρόθεσμη στρατηγική
Η κ. Reina de Bruijn-Wezeman στην παρουσίασή της είχε καταστήσει σαφές ότι μια βασική πρόκληση είναι να διασφαλιστεί ότι η ίδια η διαδικασία αποϊδρυματοποίησης διεξάγεται κατά τρόπο συμβατό με τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Η διαδικασία της αποϊδρυματοποίησης, εξήγησε, «απαιτεί μια μακροπρόθεσμη στρατηγική που διασφαλίζει ότι η καλής ποιότητας περίθαλψη είναι διαθέσιμη σε κοινοτικό περιβάλλον. Καθώς τα πρώην έκλειστα σε ιδρύματα άτομα επανεντάσσονται στην κοινωνία, υπάρχει ανάγκη για μια ολοκληρωμένη κοινωνική υπηρεσία και εξατομικευμένη υποστήριξη στη διαδικασία αποϊδρυματοποίησης προκειμένου να υποστηριχθούν αυτά τα άτομα και σε πολλές περιπτώσεις οι οικογένειές τους ή άλλοι φροντιστές. Αυτή η υποστήριξη πρέπει να συνοδεύεται από ειδική πρόσβαση σε υπηρεσίες εκτός ιδρυμάτων που επιτρέπουν στους ανθρώπους την πρόσβαση σε περίθαλψη, εργασία, κοινωνική βοήθεια, στέγαση κ.λπ.».
Προειδοποίησε ότι «αν δε διαχειριστούμε σωστά τη διαδικασία της αποϊδρυματοποίησης, χωρίς να λαμβάνουμε δεόντως υπόψη τις ειδικές ανάγκες κάθε ενδιαφερόμενου, αυτό μπορεί να έχει δυσάρεστες συνέπειες».
Ο κ. Pavlo Sushko από την Ουκρανία επιβεβαίωσε ότι αυτό θα ήταν απαραίτητο, με βάση την εμπειρία από τη χώρα του. Σημείωσε ότι «πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν στρατηγικές αποϊδρυματοποίησης ή τουλάχιστον έχουν υιοθετήσει μέτρα σε μια ευρύτερη στρατηγική για την αναπηρία». Αλλά επίσης, ότι αυτά πρέπει να γίνουν με βάση τις υπάρχουσες συνθήκες της συγκεκριμένης χώρας.
Είπε ότι «κάθε χώρα έχει το δικό της ρυθμό και πρόοδο σε αυτή τη μεταρρύθμιση». Μια άποψη που συμμερίστηκαν και άλλοι ομιλητές.
Οι ομιλητές μοιράζονται τις εμπειρίες τους
Αρκετοί ομιλητές ανέφεραν την υφιστάμενη στις χώρες τους κατάσταση, τόσο τα καλά παραδείγματα όσο και τα κακά. Ξεχωρίζουν τα καλά παραδείγματα από τη Σουηδία που αναφέρει η κα Ann-Britt Åsebol. Επισήμανε ότι τα άτομα με αναπηρία έχουν δικαίωμα στη δική τους στέγαση στη Σουηδία και στην υποστήριξη που απαιτείται για να μπορέσουν να ζήσουν μια ανεξάρτητη ζωή. Άλλα παραδείγματα αναφέρθηκαν από το Αζερμπαϊτζάν και ακόμη και το Μεξικό.
Η κα Reina de Bruijn-Wezeman είπε στους European Times ότι ήταν χαρούμενη με την ανταλλαγή εθνικών εμπειριών ως μέρος της διαδικασίας αποϊδρυματοποίησης σε διάφορες χώρες, την οποία πραγματοποίησαν οι ομιλητές της Συνέλευσης.
Ολοκληρώνοντας τη συζήτηση, η κα Reina de Bruijn-Wezeman έκανε ένα σχόλιο σχετικά με τις οικονομικές ανησυχίες ορισμένων υπευθύνων χάραξης πολιτικής όσον αφορά τα άτομα με σύνθετες αναπηρίες. Είπε ότι «η ενδοϊδρυματική περίθαλψη δαπανά πολλά χρήματα για ένα χειρότερο αποτέλεσμα όσον αφορά την ποιότητα ζωής». Ωστόσο, επιβεβαίωσε επίσης ότι είναι αλήθεια ότι η αποϊδρυματοποίηση είναι δαπανηρή κατά τη μεταβατική περίοδο, όταν τα ιδρύματα εξακολουθούν να λειτουργούν και η κοινοτική φροντίδα μόλις ξεκινά. Αλλά αυτό είναι μόνο κατά τη διάρκεια αυτής της μεταβατικής περιόδου η οποία υπολόγισε ότι θα μπορούσε να είναι 5 έως 10 χρόνια.
Η κα Reina de Bruijn-Wezeman ανατρέχοντας νοερώς στη συζήτηση είπε στους European Times ότι εκτιμά την ευρεία υποστήριξη την οποία έλαβε η Έκθεσή της, καθώς και το Ψήφισμα και η Σύσταση. Ωστόσο, σημείωσε επίσης ότι υπήρχαν κάποια «αλλά». Αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στη δήλωση του κ. Pierre-Alain Fridez από την Ελβετία, ο οποίος ενώ υποστήριξε πλήρως τους στόχους της έκθεσης, είχε εκφράσει ένα «αλλά». Πίστευε ότι για ορισμένες περιπτώσεις η ιδρυματοποίηση είναι δυστυχώς η μόνη λύση για πολλούς λόγους. Επισήμανε περιπτώσεις όπως τη βαριά εξάρτηση από τα ναρκωτικά και την εξάντληση των μελών της οικογένειας τα οποία παρέχουν φροντίδα.
Το δικαίωμα στην επιλογή και στην αξιοπρέπεια
Σε μια τελική τοποθέτησή της, η Πρόεδρος της Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων, Υγείας και Βιώσιμης Ανάπτυξης, κα Selin Sayek Böke, επανέλαβε ότι «κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να επιλέξει πώς θέλει να ζήσει, με ποιον θα ζήσει, πού θα ζήσει και πώς θα διευθετούνται οι καθημερινές του εμπειρίες. Κάθε άτομο έχει δικαίωμα στην αξιοπρέπεια. Και ως εκ τούτου, όλες οι πολιτικές μας πρέπει πραγματικά να επιδιώκουν να προστατεύσουμε και να εγγυηθούμε αυτήν την αξιοπρέπεια, το δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή ζωή. Και αυτή είναι η κατευθυντήρια αρχή στη μετατόπιση παραδείγματος που έχει προωθήσει ο ΟΗΕ με τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία».
Επεσήμανε το γεγονός ότι το άρθρο 19 της σύμβασης δηλώνει ξεκάθαρα το καθήκον μας να αναγνωρίζουμε τα ίσα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και να διασφαλίζουμε την πλήρη ένταξη και συμμετοχή τους στην κοινότητα, με τους εξής τρόπους: Πρώτον, διασφαλίζοντας για λογαριασμό τους την ελεύθερη επιλογή των συνθηκών διαβίωσης. Δεύτερον, διασφαλίζοντας την πρόσβαση σε αυτήν την επιλογή, πράγμα που σημαίνει ότι χρειαζόμαστε τους χρηματοδοτικούς και οικονομικούς πόρους για να το πράξουμε. Τρίτον, διασφαλίζοντας ένα ολοκληρωμένο και ολιστικό πλαίσιο παροχής δημόσιων υπηρεσιών μέσω αυτών των οικονομικών μέσων, που κυμαίνονται από την πρόσβαση στην υγεία, στην εκπαίδευση, στην απασχόληση, εν ολίγοις την πρόσβαση στη ζωή, όχι μόνο για τα άτομα με αναπηρία αλλά και για τις οικογένειές τους, έτσι ώστε να δημιουργήσουμε πραγματικά μια υπηρεσία που βασίζεται στην κοινότητα.
Πρόσθεσε: «Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οικοδομούμε αυτό το βασισμένο στην κοινότητα σύστημα μέσω μιας συστημικής στρατηγικής, μέσω μιας καλά θεμελιωμένης οικονομικής πολιτικής, μέσω ενός ολιστικού πλαισίου, μέσω της παρακολούθησης με την οποία διασφαλίζουμε ότι συμβαίνει πραγματικά».
Ο κ. Éctor Jaime Ramírez Barba, παρατηρητής στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης εκπροσωπώντας το κόμμα Mexican Pan δήλωσε ότι «στο Μεξικό, πιστεύω ότι πρέπει να ακολουθήσουμε τη σύσταση που δίνεται σε αυτήν την έκθεση, την οποία ελπίζω ότι αυτή η Συνέλευση θα εγκρίνει».
Μετάφραση και επιμέλεια στα Ελληνικά από: The European Times:
Σωτήριος Πλαγιανός, Κοινωνιολόγος, για την Επιτροπή Πολιτών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα – cchr.gr
Θεματική: Ακούσιος ψυχιατρικός εγκλεισμός – Ανθρώπινα Δικαιώματα των ατόμων με ψυχοκοινωνική αναπηρία, Πρόσθετο Πρωτόκολλο στη Σύμβαση του Οβιέδο & Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (CRPD).
Αθήνα, 15/05/2022
Follow us:
