Συνοψίζοντας όλα τα άρθρα.
Αχιλλέας Κούμπος
Αναισθησιολόγος – Εντατικολόγος
Ειδικεύεται στη Φιλοσοφία της Ιατρικής
Στην Ελλάδα δεν υπάρχει κανένα κριτήριο εισαγωγής με αποτέλεσμα η έλλειψη κρεβατιών στις ΜΕΘ να είναι σε μεγάλο βαθμό ένα ψευτοπρόβλημα, ένα τεχνητό πρόβλημα που δημιουργεί η πανίσχυρη ως τις μέρες μας ιατρική με το πρόσχημα της παροχής υγείας. Για να καταλάβετε την έκταση του ζητήματος, πριν μερικούς μήνες ήρθε στα ΤΕΠ ασθενής με τελικού σταδίου ηπατική ανεπάρκεια, αλκοολικής αιτιολογίας.
Για να το ξεκαθαρίσουμε οριστικά, το πρόβλημα της έλλειψης σε κρεβάτια το δημιουργούν οι μη αναστρέψιμες καταστάσεις καθώς και όσοι εισάγονται χωρίς σοβαρό πρόβλημα, ή όπως συχνά λένε οι γιατροί, «για παρακολούθηση». Οι ΜΕΘ είναι πανάκριβο αγαθό και θα έπρεπε να το προστατεύουμε από την ιατρική κατάχρηση.
Εφόσον δεν έχουμε κριτήρια εισαγωγής, είναι λογικό τα κρεβάτια των ΜΕΘ να αναχθούν στο μείζον ζήτημα της πανδημίας και να είναι ο ρυθμιστής αν θα γίνει lockdown, αν θα κλείσουν σχολεία, επιχειρήσεις ή αν θα ποδοπατηθούν ελευθερίες για χάρη της υγείας. Η εμμονή με τις ΜΕΘ είναι κατά τη γνώμη μου ένα ακόμα φιάσκο της σύγχρονης ιατρικής στο οποίο συμμετέχει ευχάριστα, θα έλεγα, η πολιτική, η καθεμία για δικούς της λόγους. Το πρόβλημα των κρεβατιών είναι τεχνητό και δεν το προκαλεί η πανδημία αλλά οι ιατρικές εισηγήσεις και οι πολιτικές αποφάσεις. Από κοινού λοιπόν, λοιμωξιολόγοι/επιδημιολόγοι και πολιτικοί δημιουργούν κλίμα καταστροφής ώστε οι μάχιμοι γιατροί να φοβούνται και να διασωληνώνουν όσους δεν έχουν καμία πιθανότητα να ζήσουν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να εμφανίζεται μια ψευδής θνησιμότητα που μάς την υπενθυμίζουν καθημερινά για να πειστούμε ότι όλα τα μέτρα είναι αναγκαία. Ως προς τις ευθύνες των πολιτών, είναι πολύ μικρές. Έδειξαν και δείχνουν εμπιστοσύνη στους πολιτικούς που εκλέγουν και στους λοιμωξιόλους/επιδημιολόγους που εκπροσωπούν την δημόσια υγεία και γνωρίζουμε καλά ότι η εμπιστοσύνη είναι η εγγύηση της δημοκρατίας (και όχι η λογική, που στην εποχή της πανδημίας συντρίβεται).
Εμείς, εφόσον δεν έχουμε δική μας επιστημονική ορολογία, μεταφράσαμε τους αγγλικούς όρους και τελικά αλλάξαμε το νόημα θεωρώντας ότι μια μονάδα εντατικής φροντίδας τελικά προσφέρει θεραπεία. Αυτό που προσφέρει όμως είναι η υποστήριξη διάφορων συστημάτων του οργανισμού μέχρι να ανακάμψουν. Η θεραπεία του Covid19, για παράδειγμα, είναι σχεδόν αποκλειστικά το οξυγόνο, δεν είναι οι ΜΕΘ. Όταν όμως κάποιος ακούει για θεραπεία αναμένει να θεραπευτεί και να γυρίσει σπίτι του. Από την άλλη, αν ακούσει για υποστήριξη, μη κλιμάκωση υποστήριξης ή για παρηγορητική φροντίδα έχει άλλες προσδοκίες.
Άραγε οι ΜΕΘ προστατεύουν την υγεία και την ευημερία, αυξάνουν την διάρκεια και την ποιότητα της ζωής; Κάποιος απρόσεκτος θα απαντούσε, ναι. Η αλήθεια είναι ότι μόνο σε λίγες και πολύ επιλεγμένες περιπτώσεις το κάνουν. Ειδικά στην Ελλάδα, υπάρχουν αρκετοί περιορισμοί που μια ΜΕΘ δεν κατορθώνει να ικανοποιήσει αυτές τις προσδοκίες. Οι περιορισμοί είναι επιστημονικοί, πολιτισμικοί, κοινωνικοί, πολιτικοί. Έτσι, τίθενται τα εξής δύσκολα ερωτήματα; Ποιοι θα ωφεληθούν πραγματικά από την εισαγωγή στη ΜΕΘ; Τι σόι θεραπεία είναι αυτή που οδηγεί τόσο συχνά στο θάνατο; Πόσοι πεθαίνουν μετά την έξοδο από τη ΜΕΘ; Ποια είναι η ποιότητα ζωής μετά την έξοδο από το νοσοκομείο και ποιο είναι το ψυχικό και οικονομικό βάρος που σηκώνουν οι οικείοι; Πόσα πληρώνουν τα συστήματα υγείας και η κοινωνία; Ποιος τελικά καρπώνεται τον θάνατο; Μήπως πουλιόμαστε και ξεπουλιόμαστε για μια υγεία ή μια παράταση της ζωής που τελικά είναι ένα ψέμα, που είναι δυστυχία, που είναι απλό εμπόριο με πελάτες τους ετοιμοθάνατους και πωλητές την ιατρική βιομηχανία φαρμάκων και μηχανημάτων
Ξέρετε τι σημαίνουν για τους πολιτικούς οι ΜΕΘ, τον καιρό της πανδημίας; Ένα παραβάν που πίσω του θα ξαπλώσει ένας άνθρωπος. Σκληρό αλλά εξηγώ. Πήραν νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό χωρίς καμία εκπαίδευση, δημιούργησαν ΜΕΘ σε ακατάλληλους χώρους, φόρτωσαν κι άλλο βάρος στους υπάρχοντες γιατρούς και τα τμήματα που τους υποστηρίζουν. Γιατί όλο αυτό; Μα φυσικά για να μην βρεθεί κανείς πολίτης να τους κατηγορήσει γιατί τελικά και οι πολιτικοί τρέμουν, τρέμουν την λαϊκή κατακραυγή. Έτσι, με το «αποφασίζομεν και διατάσσομεν» ανάγκασαν τους ως συνήθως φοβισμένους διευθυντές ΜΕΘ να ανοίξουν κρεβάτια ενώ οι γιατροί και οι νοσηλευτές κοιτάνε βουβοί και ανίσχυροι. Οι καημένοι διευθυντές, πεπεισμένοι ότι η πανδημία είναι συμφορά και τυφλωμένοι μπροστά στο πρόβλημα των μη κριτηρίων εισαγωγής στις ΜΕΘ που οι ίδιοι διοικούν, ενθουσιάστηκαν από την εφήμερη προσοχή και τα λεφτά που έπεσαν και νόμισαν ότι υπακούοντας θα αύξαναν την προσωπική και συντεχνιακή υπόληψη (ίσως και καμία αύξηση στο μισθό) αλλά δεν ξέρουν τι τους περιμένει.
Ξέρετε τι σημαίνουν για τους λοιμωξιολόγους/επιδημιολόγους οι ΜΕΘ, τον καιρό της πανδημίας; Καμία πρόβλεψη για τις κλινικές που υποστηρίζουν αυτούς τους ασθενείς. Καμία πρόβλεψη για εκπαίδευση, προσωπικό, υποδομές, εξοπλισμό όπως συσκευές High Flow Nasal Oxygen που μειώνουν τις εισαγωγές στις ΜΕΘ ως 50%. Για να καταλάβετε, στην Ολλανδία, εκπαιδευμένες ομάδες πήγαιναν μέχρι και στους οίκους ευγηρίας και υποστήριζαν τους υπερήλικες με οξυγόνο και φυσιοθεραπεία. Εμείς αποδυναμώσαμε εντελώς τις κλινικές και την αποκατάσταση και φυσικά γίνεται εμφανής η επιστημονική ανεπάρκεια όσων ασκούν κεντρικές πολιτικές υγείας.
Ξέρετε τι σημαίνουν για τους πολίτες οι ΜΕΘ, διαχρονικά; Ότι θα ζήσουν ή ότι έχουν τις περισσότερες ελπίδες να ζήσουν. Αυτή είναι μια αφελής πίστη που έχει καλλιεργηθεί συστηματικά από τους γιατρούς, τις εταιρίες φαρμάκων και μηχανημάτων. Όταν το 1950 ξεκίνησε να εφαρμόζεται η μηχανική υποστήριξη της ζωής, αφορούσε παιδιά με πολιομυελίτιδα, δηλητηριάσεις από ναρκωτικά, επείγουσες καταστάσεις δηλαδή, και πράγματι μείωσε τρομακτικά την θνησιμότητα (4). Αργότερα άρχισε να εφαρμόζεται για τα τροχαία και τις χρόνιες νόσους ενώ σήμερα υποστηρίζονται μέχρι και καρκινοπαθείς τελικού σταδίου. Βλέπουμε δηλαδή πόσο διευρύνθηκαν τα κριτήρια εισαγωγής στις ΜΕΘ. Υπό αυτές τις συνθήκες, όλοι δικαιούνται ένα κρεβάτι στη ΜΕΘ ακόμα και αν είμαστε ένα βήμα πριν το βιολογικό μας τέλος. Όμως, εφόσον τα κριτήρια εισαγωγής απουσιάζουν, μπορούμε να πούμε:
«Τέρμα, φιλαράκο μου: κανείς δεν είναι σε θέση να σε ξαναστήσει στα πόδια σου· το πολύ πολύ θα σε μερεμετίσουν και θα σε αντιστηρίξουν λίγο, παρατείνοντας τη μιζέρια σου για μία δύο ώρες» (5).
Η παντελής απουσία κριτηρίων εισαγωγής μετατρέπει τις ΜΕΘ σε νεκροταφεία. Πράγματι πολύ σκληρό αλλά μπορείτε να ρωτήσετε τους νοσηλευτές να σας πουν τι νιώθουν κάθε φορά που σαβανώνουν. Η απουσία κριτήριων εισαγωγής οφείλεται στην αλλαγή της κουλτούρας θανάτου που έχει επέλθει στην κοινωνίας μας, που με τη σειρά της οφείλεται στον μύθο που καλλιεργεί η ιατρική για ένα υγιή και ευτυχή βίο, στα «θαύματα» της τεχνολογικής επιστήμης που αντικατέστησαν υποτίθεται τα θαύματα των Αγίων ή ακόμα και στην έξαρση των ατομικών δικαιωμάτων. Όλα αυτά συνέτειναν στο να χάσουμε οποιαδήποτε αξιοπρέπεια στον θάνατο, να λιώνουμε από τα δεκάδες φάρμακα που χύνονται στον οργανισμό μας, να μας τρυπάνε συνεχώς με βελόνες και εργαλεία, να κακοποιούμε τα σώματα και τις ψυχές για μια πιθανότητα που ποτέ δεν μετρήσαμε, τουλάχιστον στην Ελλάδα.
Γιατί, άραγε, επιλέγουμε τον αναπνευστήρα; Μήπως γιατί η ζωή είναι ωραία και πιστεύουμε ότι μπορούμε να αναβάλλουμε σε όλες τις περιπτώσεις τον θάνατο; Μήπως γιατί οι γιατροί είναι αισιόδοξοι, φοβούνται ή απλά δεν είναι επιστήμονες; Μήπως γιατί οι συγγενείς θεωρούν ότι με τις ΜΕΘ θα δείξουν την αγάπη τους, πληρώνοντας χιλιάδες ευρώ αν χρειαστεί; Όλο αυτό που ζούμε σήμερα (lockdown, test, εμβόλια, ΜΕΘ, στέρηση ελευθεριών) είναι ένας κυκεώνας που ξεφεύγει από τα χέρια και του γιατρού και του επιστήμονα και του πολιτικού. Μόνο η στοιχειώδης λογική μπορεί να την εξηγήσει και να βάλει τα πράγματα στη θέση τους:.
O Αχιλλέας Κούμπος, Αναισθησιολόγος Εντατικολόγος στην ΜΕΘ του Θριάσιου Νοσοκομείου , μιλώντας στον 98.4 με αφοπλιστική ειλικρίνεια, σοκάρει αρχικά, αλλά ανοίγει δημόσια μία συζήτηση που όπως είπε ακόμη και στην ιατρική κοινότητα είναι ταμπού, την ώρα που διεθνώς είναι κατοχυρωμένη με συγκεκριμένα πρωτόκολλα επιστημονικής γνώσης και αποφάσεις. Αφορά όπως είπε, τις λεγόμενες «Μάταιες Διασωληνώσεις» που ουσιαστικά μετατρέπουν σε κάποιες μη αναστρέψιμες περιπτώσεις ασθενών, την εισαγωγή στη ΜΕΘ και την διασωλήνωση , σε διαδικασία όχι ελπίδας για επιβίωση, αλλά επιβράδυνσης του θανάτου και μάλιστα πολλές φορές χωρίς αξιοπρεπείς για τον ασθενή καταστάσεις κατάληξης. Ο γιατρός – εντατικολόγος Αχιλλέας Κούμπος, είπε ότι ενώ είναι γνωστό ότι η πανδημία έχει φτάσει στα όριά της, τα κρεβάτια στις ΜΕΘ., κανείς ούτε και τώρα δεν μιλάει για ένα θέμα 30ετίας, που είναι αυτό των “μάταιων διασωληνώσεων” που κυρίως δημιουργεί την έλλειψή των κρεβατιών. Πρέπει να διευκρινίσουμε εξ αρχής , τόνισε, ότι, δεν αφορά ανθρώπους με προσδόκιμο επιβίωσης αλλά όσους έχουν βαριές χρόνιες, μη θεραπεύσιμες, μη αναστρέψιμες νόσους, που έχουν φτάσει στον βιολογικό τους τέλος. αυτό φυσικά δεν συνιστά “επιλογή του ποιος θα ζήσει” όπως βαρύγδουπα εμφανίζεται σε πολλές περιπτώσεις αλλά τη δημιουργία κριτηρίων “μη διασωλήνωσης” με τα οποία δείχνουμε αξιοπρέπεια στο θάνατο. στο εξωτερικό γίνεται από χρόνια, ονομάζεται “DNR”,. Στην Ελλάδα το πρόβλημα υπήρχε και πριν την πανδημία αλλά σήμερα δεν έχουμε το περιθώριο εμείς οι γιατροί να “φοβόμαστε” ή συγγενείς να “μην γνωρίζουν”. Ο κ. Κούμπος , είπε ότι μιλάει ανοιχτά, μιας και κανείς από την ιατρική κοινότητα στην Ελλάδα δεν μίλησε με θάρρος, όσο υψηλές θέσεις ή αξιώματα κι αν κατέχει. Το πρόβλημα έχει όνομα, «Μάταιες Διασωληνώσεις». « Θεωρώ» σημείωσε, « ότι είναι το βασικότερο από τα τρία προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι ΜΕΘ. Τα άλλα δύο είναι α) η έλλειψη Μονάδων Αυξημένης Φροντίδας – με αποτέλεσμα να πηγαίνουν στη ΜΕΘ ασθενείς που δεν χρειάζεται β) τα τροχαία – με τους 943 θανάτους τον χρόνο (2018) και τους ανυπολόγιστους τραυματίες (που ούτε διανοηθήκαμε να πάμε σε lockdown)». Και συνέχισε , με νόημα : «το λέω ξεκάθαρα και φωναχτά: είναι μεγάλος (αλλά άγνωστος γιατί δεν καταγράφεται) ο αριθμός των ανθρώπων που διασωληνώνονται χωρίς κανένα νόημα και σαπίζουν κυριολεκτικά στα κρεβάτια θαλάμων ή ΜΕΘ μακριά από τους αγαπημένους τους χωρίς κανένα σεβασμό στην τελευταία ανθρώπινη πράξη, τον θάνατο. Κι αυτό συμβαίνει γιατί η τεχνολογία και -η προς το παρόν- επάρκεια σε πόρους και υποδομές έδωσε τη δυνατότητα να υποστηρίζουμε νόσους τελικού σταδίου που δεν αναστρέφονται και φυσικά δεν θεραπεύονται. Οι γιατροί τα φορτώνουν στους συγγενείς γιατί τους πηγαίνουν στο νοσοκομείο, οι πολίτες απληροφόρητοι και πιεσμένοι πιάνονται από τη μια κούφια ελπίδα, οι πολιτικοί φοβούνται τους ψηφοφόρους και τάζουν ΜΕΘ και νοσοκομεία. Οι μάταιες διασωληνώσεις αφορούν χρόνιες βαριές νόσους και όχι επείγουσες καταστάσεις. Μάλιστα επεσήμανε εμφατικά, ότι οι μη αναστρέψιμες καταστάσεις, πολλές φορές είναι η «χαρά» των ιδιωτικών ΜΕΘ, αφού παρά την ματαιότητα επιβίωσης του ασθενή, η επιβράδυνση του θανάτου, απλά παρατείνει το κέρδος σε πολλές από αυτές με τα ημερήσια νοσήλια, που είναι και υψηλά στον ιδιωτικό τομέα.
- https://www.zougla.gr/apopseis/article/i-apati-me-tis-me8-politikes-ke-iatrikes-ef8ines
- https://www.nice.org.uk/guidance/ng159/resources/critical-care-admission-algorithm-pdf-8708948893
- Maura C at al. 2012. Allow-Natural-Death (AND) Orders: Legal, Ethical, and Practical Considerations. HEC Forum (2013) 25:161–171
- DoddsR. 1978. Οι Έλληνες και το Παράλογο. Καρδαμίτσας, σελ. 11. Ελεύθερη πρόσβαση στο: https://fdocument.org/document/e-r-dodds-.html
- Snider G. 1989. Historical Perspective on Mechanical Ventilation: from Simple Life Support System to Ethical Dilemma. AM REV RESPIR DIS; 140:S2-S7
- Μονταίνι. 1588. Δοκίμια, Βιβλίο 3, περί εμπειρίας, σελ 396. Μτφρ. Φίλιππος Δρακονταειδής
- https://ceolt.org/events/preparing-for-your-own-good-death-and-life/
- Εγκλήματα στα δημόσια νοσοκομεία I
- Εγκλήματα στα δημόσια νοσοκομεία ΙΙ (Αυτόπτες Μάρτυρες)
- Εγκλήματα στα δημόσια νοσοκομεία ΙΙΙ (Λειτουργεία Τμήματος Εντατικής Θεραπείας)
- Μηχανική υποστήριξη αναπνοής – Μέρος Ι: Η αποτελεσματικότητα του μή επεμβατικού μηχανισμού
- Μηχανική υποστήριξη αναπνοής – Μέρος ΙΙ: Διασωλήνωση
